Wijnsediment 101: Waarom u zich geen zorgen hoeft te maken

Sediment in wijn? Hoort dat daar te zitten? Als je ooit een glas wijn hebt leeggedronken en op de bodem een dun laagje zag dat op vuil lijkt, dan ben je in aanraking gekomen met wijndeposities, ook wel wijnkristallen genoemd.

Het goede nieuws is dat sediment in je wijn niet alleen veilig is, maar ook volkomen normaal. En hoewel het even schrikken kan zijn als je het niet verwacht, zullen doorgewinterde wijnliefhebbers sediment juist verwelkomen als teken van een kwaliteitswijn. De meeste wijnmakers willen dat je het ziet als een natuurlijk bijproduct van minimale interventie bij het wijnmaken. Laten we bekijken waarom.

In deze gids leer je alles wat je moet weten over de knapperige kristallen op de bodem van je geliefde fles wijn: wat ze zijn, hoe ze daar zijn gekomen en hoe je kunt voorkomen dat je ze opdrinkt. We bespreken ook een paar andere soorten sediment die je waarschijnlijk zult tegenkomen. Zoals je zult zien, draait het allemaal om je mindset. Zodra je wijndeposities begrijpt, ga je er misschien zelfs naar op zoek.

Doe jezelf een plezier en schenk een glas wijn in; laten we beginnen.

Wat is wijndeposiet?

Wijndeposiet bestaat uit verschillende dingen, afhankelijk van het soort wijn. Wijnkristallen, ook wel wijndiamanten genoemd, zijn wijnsteenzuurkristallen die zich tijdens de fermentatie vormen. Dit soort sediment komt vaker voor bij luxere wijnen en bij wijnen die lange tijd op fles hebben gerijpt.

Wijnsteenkristallen zijn kristallijne structuren die ontstaan wanneer wijnsteenzuur en kalium zich binden bij blootstelling aan koude temperaturen. Het is een beetje scheikunde die plaatsvindt tijdens het fermenteren van je wijn. Veel commerciële wijnhuizen verwijderen deze kristallen vóór het bottelen, en de reden is nogal vreemd: veel mensen houden niet van het uiterlijk ervan.

De manier om te voorkomen dat deze kristallen in de fles ontstaan, is via een proces dat koudstabilisatie heet. Omdat de kristallen ontstaan bij blootstelling aan kou, koelen wijnmakers de wijn af en filteren dan de kristallen eruit vóór het bottelen. Als ze ervoor kiezen dit niet te doen, dan ontstaan er kristallen in de fles zodra de wijn wordt blootgesteld aan koele temperaturen, bijvoorbeeld tijdens transport of in je koelkast.

Als je dus kristallen in je wijn vindt, betekent dit dat de wijnmaker heeft gekozen voor een natuurlijke aanpak zonder overmatige bewerking.

Gistbezinksel is een vaker voorkomend wijndeposiet.

Een ander soort sediment dat je in wijn kunt vinden, komt voor in ongefilterde wijnen, vaak in de natuurlijke wijnsectie. Deze wijnen herken je gemakkelijk aan hun troebele of wazige uiterlijk, in tegenstelling tot doorschijnende wijnen.

Het sediment in deze wijnen heet ‘lie’, oftewel dode gistcellen, die de wijnmaker bewust heeft laten zitten. Om te begrijpen waarom je een wijn met lie zou willen, moet je eerst het basisproces van fermentatie begrijpen.

Druivensap ondergaat fermentatie wanneer de druiven worden geperst en de suikers in aanraking komen met gist. De gist consumeert de suikers en zet ze om in alcohol – zo ontstaat wijn. Uiteindelijk sterft de gist nadat het zijn werk heeft gedaan en zakt naar de bodem van het fermentatievat. Soms wordt dit eruit gefilterd.

De dode gist wordt ‘lie’ genoemd, en veel wijnmakers kiezen ervoor om de wijn op deze lie te laten rijpen om zo een vollere body te creëren of om smaken als brood, biscuit of cracker toe te voegen. In natuurlijke wijnflessen vormen deze lie-deeltjes vaak een ring op de bodem van de fles of een lijn langs de zijkant, afhankelijk van hoe de fles is opgeslagen.

Lie is volkomen veilig en een veel voorkomende vorm van sediment. En het is makkelijk te vermijden, want het klontert vaak samen – vooral als je de wijn lang genoeg laat rusten. Leuk weetje: champagne rijpt altijd op lie, en daarom ruikt champagne vaak naar toast of brioche.

De lie wordt echter uit de fles verwijderd via een proces dat dégorgement heet, vóór de wijn in de winkel komt.

Het laatste type sediment dat je in wijn kunt vinden.

Vooral in natuurlijke wijnen kun je ook fijn sediment vinden dat bestaat uit druivenschillen, pitten en stelen. Dit sediment komt voor in ongefilterde en ongeklaarde wijnen en is een kenmerk van minimale interventie bij wijnproductie.

Waarom je je geen zorgen hoeft te maken over sediment in wijn.

Voor al deze drie soorten sediment geldt dat het draait om je mindset. Als je niet vies bent van kombucha of koffiedik, kun je net zo goed leren omgaan met sediment in wijn. Veel wijnmakers zouden dat ook graag zien.

Stel je dit voor: je werkt een jaar lang keihard om je druivenranken perfect te laten rijpen. Je controleert de bodem en de irrigatie, je bidt tegen slecht weer en je hurkt wekenlang om het fruit met zorg te plukken en naar de wijnmakerij te brengen. Vervolgens begeleid je het fermentatieproces zorgvuldig, zodat de wijn precies genoeg zuurstof krijgt – maar niet te veel – en dat de aroma’s in balans en complex zijn.

En dan moet je kiezen: filter je die subtiele aroma’s eruit waar je zo hard voor hebt gewerkt, of lever je een wijn met volle aroma’s maar een beetje sediment, dat sommige mensen misschien afschrikt? Veel wijnmakers kiezen uiteindelijk voor filtering, omdat ze weten dat de meeste consumenten hun wijn niet eens een kans geven als er kristalletjes in zitten.

Hoe voorkom je dat je het sediment drinkt?

Zelfs als je geen probleem hebt met sediment, wil je het waarschijnlijk toch niet opdrinken – niet omdat het gevaarlijk is, maar omdat het een onaangename textuur heeft. Het is net alsof je koffiedik in je mond krijgt – niet vreselijk, maar zeker geen aangename ervaring. Gelukkig zijn er genoeg manieren om dit te vermijden.

De truc is om je wijn voorzichtig te behandelen vanaf het moment dat je hem koopt. Bewaar de fles liggend op een plek waar hij niet wordt verstoord. Schud of beweeg hem niet – laat hem gewoon rusten. Het sediment zal zich aan de zijkant van de fles afzetten.

Als je klaar bent om de wijn te drinken, haal hem dan voorzichtig uit de opslag, zonder hem te kantelen. Laat hem een uur rusten op tafel en je bent klaar om een glas wijn zonder sediment in te schenken.

Leuk weetje: veel flessen hebben een ‘schouder’ aan het einde van de hals. Die is ontworpen zodat je de wijn langzaam kunt uitschenken en het sediment in de schouder blijft zonder in je glas te belanden. Als je voorzichtig schenkt, kun je hier goed gebruik van maken.

Maar als je geen zin hebt om je elke keer zorgen te maken over sediment, kun je de hele fles ineens decanteren en ervan genieten. Schenk de wijn voorzichtig in een karaf, zodat het sediment (en een klein beetje wijn) in de fles achterblijft. Een andere optie is om een fijne cocktailzeef te gebruiken. Deze zeefjes zijn bedoeld om kleine stukjes vruchtvlees op te vangen en filteren je wijn perfect. Ze hebben ook een handvat, waardoor ze gemakkelijk over je glas of karaf passen.

Niet alle wijn bevat sediment.

Natuurlijk bevat niet elke fles wijn sediment. Het is zelfs gebruikelijker om wijn zonder sediment te drinken dan er één met. Als sediment niets voor jou is, houd je dan aan jongere wijnen uit het middensegment. Er zijn genoeg heerlijke opties in die categorie, dus je loopt niets mis!

Maar als je een echte wijnliefhebber bent, kom je het vroeg of laat tegen. Misschien trek je een kurk eruit en zie je kleine kristallen aan het uiteinde. Als dat gebeurt, probeer dan open te blijven staan. Bekijk het sediment – sommige zien eruit als echte diamanten! En besef dat het sediment een teken is dat je wijn met zorg en aandacht is gemaakt. Geniet ervan.

Benieuwd naar de hype rond natuurlijke wijn?Begin je avontuur met onze selectie van biologische, laag-sulfiet natuurlijke wijnen.