De geschiedenis van het ochtenddrinken

Tegenwoordig wordt ’s ochtends drinken over het algemeen afgekeurd — tenzij je natuurlijk aan het brunchen bent. In dat geval mag je genieten van bottomless mimosa’s of een goed gegarneerde Bloody Mary. Maar doordeweeks ’s ochtends alcohol drinken wordt meestal als sociaal onaanvaardbaar gezien, en is ook niet bepaald bevorderlijk voor de productiviteit.

Wist je dat dit niet altijd zo is geweest?

Inderdaad: alcohol was vroeger een volkomen acceptabele manier om een werkdag te beginnen. Hier is waarom.

De oorsprong van ochtenddrinken

Door de geschiedenis heen hebben mensen over de hele wereld alcohol gedronken in de ochtend, rond de middag en ’s avonds. Tijdens de middeleeuwen was het zelfs veiliger om alcohol te drinken dan water — H2O was vaak besmet met schadelijke bacteriën. Daarom werd water vaak vermengd met bier of sterke drank om het veiliger te maken om te drinken.

In de ochtend bier drinken

In de vroege dagen van ochtenddrinken was bier de drank bij uitstek. Het was goedkoper om te maken en bevatte vaak allerlei ingrediënten. Wijn daarentegen was afhankelijk van een lastige oogst die slechts één keer per jaar plaatsvond. Daarom was wijn gereserveerd voor de adel, terwijl bier werd gebrouwen als voeding voor het volk. Vaak was bier het enige dat men bij het ontbijt had. 

De tijden zijn duidelijk veranderd sinds de dagen van ochtendalcohol. Water is nu perfect veilig om te drinken en wijn is betaalbaar. En de algemene opvatting is dat water voor de ochtend is en wijn voor het diner.

Toch bestaan er nog steeds tradities van ochtenddrinken die zijn overgebleven in de moderne tijd. Sommige zijn ronduit verrukkelijk. Laten we eens kijken naar de belangrijkste ochtenddrinkers uit de geschiedenis en de wereld. 

De bekendste ochtenddrinkers

Historisch gezien dronken mensen ’s ochtends vaak om religieuze redenen. We kunnen de monniken uit de middeleeuwen bedanken voor wijn en bier. Deze heilige mannen hielden wijngaarden in leven door heel Europa; ze hadden tenslotte wijn nodig voor de mis! Ook namen ze hun bierproductie serieus. 

Belgische monniken

Ja, de monniken dronken, maar deden dat niet bepaald met bierpongen.

In de 17e eeuw vastten Belgische monniken tijdens de vastentijd. Ze mochten dan geen vast voedsel consumeren, dus maakten ze “vloeibaar brood,” een donker, koolhydraatrijk bier. De monniken dronken dit bier gedurende de hele vastenperiode om zichzelf te voeden. 

Later begonnen ze hun voedzame bier te verkopen onder de naam “Salvator,” wat “Heilige Vader Bier” betekent. Deze brouwstijl werd uiteindelijk wat we nu kennen als doppelbock: een zwaar, rijk bier met een vleugje zoetheid. De smaak doet denken aan brood, toast, karamel en chocolade. 

Hoewel het tegenwoordig niet meer op exact dezelfde manier wordt gebrouwen als in de 17e eeuw, proef je met een doppelbock bij je zondagse eieren nog steeds een stukje geschiedenis. 

Twijfel je of een mens kan overleven op alleen bier? Hier is het bewijs. In 2011 brouwde een christelijke journalist een speciaal gemaakte doppelbock en leefde tijdens de hele vastenperiode alleen op bier. Hij meldde zelfs dat het een transformerende ervaring was die hem zelfdiscipline bijbracht. 

Belgische boeren

Saison, een zurig, funky farmhouse ale dat je nu in brouwerijen kunt krijgen, ontstond ook uit de noodzaak voor een ontbijt.

Boeren maakten Saison in Wallonië, het Franstalige deel van België. Tijdens de oogsttijd huurden boeren seizoensarbeiders in. Om hen tijdens het zware werk in de hete zon van energie te voorzien, brouwden ze Saison. 

Saison werd traditioneel met een laag alcoholpercentage gebrouwen, perfect dus als dorstlesser voor op het veld. De recepten verschilden van boerderij tot boerderij, want men gebruikte wat voorhanden was: sommige boeren gebruikten gerst, anderen goedkopere granen zoals spelt, haver of boekweit. 

Het resultaat heeft inmiddels een cultstatus. Liefhebbers zijn dol op het feit dat de smaakprofielen enorm kunnen verschillen. Sommige varianten zijn moutiger, andere juist droog en hoppig. Alle Saisons zijn licht, bruisend en bevatten aardse, kruidige tonen. 

Die unieke smaak komt van een bacterie genaamd Brettanomyces, bekend om de “boerderijgeur” die het aan zowel bier als wijn geeft. Je herkent het meteen aan de geur!

“Early Houses” in Dublin

Over ochtendbier gesproken — de Ieren spannen hierin wellicht de kroon.

Brouwers openden in de jaren 1920 zogenaamde “early houses” om ontbijt te serveren aan vissers en havenarbeiders, en in 1927 kregen ze officiële erkenning. Veel van deze vroege pubs bestaan nog steeds, al zijn er sinds de jaren 60 geen nieuwe meer bijgekomen. 

Terwijl andere horeca pas om 10:30 uur open mag, mogen “early houses” al om 7:00 uur open — en daar wordt bier geschonken, soms vergezeld van een Iers ontbijt. Destijds was het heel normaal om op weg naar je werk even langs te gaan in de kroeg voor een pint en een sigaret. 

Vandaag de dag zijn de early houses nog steeds drukbezocht, onder andere door nachtwerkers zoals verpleegkundigen, politieagenten en casinomedewerkers die na hun dienst willen ontspannen. 

In 2008 overwoog de Ierse overheid deze pubs af te schaffen wegens wangedrag gelinkt aan overmatig alcoholgebruik. Na kritiek werd dat plan geschrapt, en sindsdien kun je in Dublin nog steeds een Guinness en een bord eieren, brood, worst en black pudding bestellen in de vroege uurtjes. 

Frühschoppen in Beieren

Voor Beieren is bier bij het ontbijt onderdeel van de cultuur — en ze zouden het niet anders willen.

Er is zelfs een woord voor: frühschoppen. Dat is een ontbijt van tarwebier, pretzels, witte worstjes, augurken en mosterd. Duitser dan dat wordt het niet!

Frühschoppen staat tegenwoordig op veel brunchmenu’s in Duitsland en Oostenrijk, en wordt vaak geserveerd met Hefeweizen. In Beieren noemen ze dat “gebotteld brood,” vergelijkbaar met de Belgische monniken en hun vastenbier. 

Zelfs president Obama deelde “gebotteld brood” met de Beieren tijdens zijn bezoek in 2015. Hoewel hij er wel een alcoholvrij biertje bij kreeg — waarschijnlijk omdat Amerikanen hun president liever niet dronken op het werk zien. 

Zelfs Amerikaanse arbeiders deden aan ochtenddrinken

In de jaren 1820 namen Amerikanen een Engelse traditie over genaamd “elevenses,” een tussendoortje halverwege de ochtend, zoals thee met koekjes.

In die tijd had de VS een overschot aan maïs. Boeren distilleerden dit tot goedkope whiskey, die vervolgens als ochtenddrankje populair werd. Sommige werkgevers gaven het zelfs gratis aan hun arbeiders! 

Met de industriële revolutie veranderde dat. Dronken arbeiders in fabrieken bleken gevaarlijk, en er kwam steeds meer weerstand tegen alcohol op de werkvloer. Het idee ontstond dat drank het gezin ondermijnde, en zo kwamen er regels tegen drinken onder werktijd. 

Waarschijnlijk maar goed ook, toch? 

Wanneer mag je dagdrinken?

Brunch, muziekfestivals, feestdagen en sportevenementen zijn allemaal geaccepteerde gelegenheden om ’s ochtends te drinken. Deze momenten zijn bedoeld om te genieten — niet om te werken. 

In de VS is zondagbrunch een traditie die ochtenddrinken in ere houdt, zij het slechts voor een paar uur per week. Rond 1930 werd brunch populair, en al snel kwamen er klassieke drankjes bij kijken. 

De simpele mimosa is waarschijnlijk dé perfecte brunchcocktail. De bubbels wekken je eetlust op en het sinaasappelsap geeft het een echt ontbijtsfeertje. De mimosa werd in 1925 uitgevonden in Parijs en werd populair door Alfred Hitchcock. 

En natuurlijk is de Bloody Mary ook onmisbaar bij brunch. Hartig, rijkelijk gegarneerd en verkwikkend — perfect in combinatie met een stevig ontbijt. De Bloody Mary werd in de jaren 1920 per toeval bedacht door een Franse barman. Aanvankelijk stond het drankje bekend als “bucket of blood.” 

Dus wanneer je aan tafel schuift voor brunch, weet dan dat je deelneemt aan een traditie die wereldwijd wordt gevierd — en plan vooral ook een middagdutje in. 

Wil je eens iets anders proberen dan een mimosa bij de brunch? Probeer onze Spritz Sampler, een proefpakket van onze volledig natuurlijke Spaanse wijncocktails — Tinto de Verano en Rebujito.